QUÝ KHÁCH HAY QUÍ KHÁCH " - TỪ ĐIỂN TIẾNG VIỆT QUÍ KHÁCH

TTO - câu chuyện Quy Nhơn tuyệt Qui Nhơn (Tuổi trẻ ngày 28-8) gợi lại mẩu truyện còn bất đồng quan điểm trong sản phẩm thập niên qua. Thực tế, không những có Quy/Qui Nhơn mà nhiều tên địa điểm cũng vướng víu i, y.

Một vòng xoay sống TP Quy Nhơn, Bình Định. Theo rất nhiều nhà ngôn từ học, viết “Quy” là đúng chủ yếu tả - Ảnh: LÂM THIÊN

Lâu nay, biện pháp viết chữ i hay y trong nhiều trường hợp vẫn có khá nhiều quan điểm khác nhau.

Bạn đang xem: Quý khách hay quí khách

Cách viết nào chuẩn chỉnh chính tả?

Theo PGS.TS Phạm Văn Tình - tổng thư ký Hội ngôn từ học Việt Nam, trong thiết yếu tả giờ đồng hồ Việt nếu như âm uy với y là âm chính, u là âm đệm thì bắt buộc là y dài. Lấy một ví dụ như những từ: thúy, quý, hủy, quỷ, tủy, quy, quý, nguy… Như vậy, Quy Nhơn đúng chủ yếu tả bắt buộc được viết bằng y.

Chỉ khi u là âm chính, i là âm đệm thì mới viết i ngắn, ví dụ như trong các chữ: thụi, túi, cúi, xúi, múi, khui, tui, hủi…Nếu viết Qui thì đề nghị đọc thành "cui", không hẳn "quy" trong Quy Nhơn nữa. Vần i tuyệt y là vì vai trò của nó trong tiếng rằng âm chủ yếu hay âm cuối.

Tuy vậy, thực tế trong nhiều văn bản, thậm chí trong số sách giáo khoa, bạn ta vẫn phát hiện các giải pháp viết không chuẩn chính tả như: qui tắc (đúng phải là quy tắc), quí 3 (đúng bắt buộc là quý 3)… dẫu vậy vẫn được chấp nhận.

Nhiều người mang tên khai sinh được ghi là Quí nhưng không có bất kì ai đọc tên sẽ là "cúi" mà hầu như đọc là Quý. Nhưng đó là tên riêng biệt thì… đành chịu. Nhưng với trường đúng theo Quy Nhơn, theo ông Tình, không tồn tại gì lệ thuộc đến nỗi không thể xong xuôi bỏ biện pháp viết sai thiết yếu tả cũ để mang về bí quyết viết đúng thiết yếu tả giờ Việt.

Ông Nguyễn Đăng quang đãng - nguyên chủ tịch NXB giáo dục và đào tạo - cũng cùng cách nhìn rằng chữ Quy Nhơn bắt buộc viết y dài. Ông Quang cho biết NXB giáo dục và đào tạo khoảng 20 thời gian trước từng ra một nguyên lý riêng về vấn đề viết i ngắn xuất xắc y nhiều năm trong sách giáo khoa của NXB này như là với luật mà Bộ giáo dục và đào tạo từng chuyển ra. Theo đó, toàn bộ đều viết "i" ngắn trừ y đứng một mình, y tiên phong từ cùng y vào vần "uy".

Như vậy, dù "cực đoan" chuyển tất cả thành i ngắn sau những phụ âm h, k, l, m, s, t trong số những âm tiết không có phụ âm cuối, nhưng các sách của NXB này cũng vẫn viết "quy" với y dài. Về việc tên Quy/Qui Nhơn từng được viết "Qui Nhơn" trong số từ điển trước đây, theo ông Quang, tiếng Việt ở thế kỷ 17-18 không định hình rõ ràng nên hoàn toàn có thể có đều văn phiên bản viết Qui cần sử dụng i ngắn.

Nhưng gắng kỷ 20, tiếng Việt đã có được định hình rõ ràng với đông đảo quy chuẩn chính tả được thống nhất thì buộc phải viết Quy với y dài mới đúng.

Viện trưởng Viện ngữ điệu - GS.TS Nguyễn Văn Hiệp - cũng nhận định rằng theo chuẩn chính tả thì Quy Nhơn buộc phải viết y dài, dẫu vậy ông cũng dành riêng tên riêng rẽ thì "phải tôn trọng".

Trong khi đó lại có những cách nhìn khác tức thì trong chủ yếu giới ngôn ngữ, cho rằng trường vừa lòng âm "uy" đi với phụ âm "q" thì viết y nhiều năm hay i ngắn những được. Với chính điều đó gây đề xuất nhiều hệ quả trong thực tế.

Không chỉ cần chuyện ngữ điệu học

PGS.TS Hoàng Dũng (Trường đh Sư phạm TP.HCM) là tín đồ theo quan điểm rất có thể viết cả y nhiều năm i ngắn trong từ Quy Nhơn, Phú Quý...

Về việc tổ chức chính quyền tỉnh Bình Định vừa tất cả văn bản đề nghị Thủ tướng tá cho điều chỉnh tên TP Qui Nhơn thành Quy Nhơn, PGS.TS Hoàng Dũng nói chữ quốc ngữ viết Quy tuyệt Qui thì đầy đủ đọc như nhau, tuy nhiên đây không những là chuyện ngôn từ học mà còn là một chuyện hành chính.

Điều đáng nói là đối với trường hòa hợp tương tự, quyết định số 124/2004 cách xử trí không duy nhất quán: có 39 trường hợp đơn vị hành bao gồm cấp huyện, xóm trong 21 tỉnh giấc thành được viết với y dài (Quy, Quý, Quỳ), trong những khi chỉ 11 trường phù hợp ở 8 tỉnh thành viết i (Qui, Quí). Có khi sự không đồng bộ đó biểu lộ ngay trong cùng một tỉnh: sống tỉnh Tuyên Quang tất cả xã Đồng Quý nhưng lại sở hữu xã Quí Quân; ở tỉnh Thanh Hóa có những xã Cẩm Quý, Hoằng Quỳ, Hoằng Quý, Hóa Quỳ, Xuân Quỳ nhưng lại sở hữu xã Quí Lộc.

Cũng trong văn phiên bản này, không chỉ có TP Qui Nhơn mà còn có huyện hòn đảo Phú Quí của tỉnh giấc Bình Thuận, vào khi những văn bản hành chính của tỉnh này, cổng tin tức của huyện với tỉnh đa số viết thị xã Phú Quý.

Vì vậy, PGS.TS Hoàng Dũng cho rằng việc cách xử lý Quy Nhơn tuyệt Qui Nhơn nên đặt trong tổng thể 50 trường thích hợp không đồng nhất y/i trên đây. Ông kết luận: hoàn toàn có thể thấy bạn soạn thảo văn bản cấp quốc gia và nhiều người dân trong bọn họ hoàn toàn không có ý thức về quy tắc chủ yếu tả có liên quan đến giải pháp viết y/i.

Do đó buộc phải một công cụ cấp nước nhà về bao gồm tả trong văn phiên bản hành chính, nhằm tránh những sự cố tương tự như Qui/Quy Nhơn đang chạm chán phải.

Bác sĩ hay bác sỹ, tỉ lệ tốt tỷ lệ?

Quyết định số 240 phương pháp về viết chữ "i" hay "y" sau những phụ âm h, k, l, m, s, t giữa những âm tiết không tồn tại phụ âm cuối. Theo đó, toàn bộ đều viết "i" ngắn trừ y đứng một mình, y mở đầu từ với y vào vần "uy".

Ví dụ cần viết là "bác sĩ", không viết "bác sỹ"; viết "tỉ lệ", chứ không hề viết "tỷ lệ"... Còn Quy Nhơn thì đề nghị viết y dài.