Dân Việt trên
Cây xáo tam phân-một cây dược liệu quý có công dụng tốt cho phòng, chống một số bệnh của con người như bệnh gan, bệnh ung thư...Cây xáo tam phân đang được nhân giống, trồng ở Khánh Hòa.
Bạn đang xem: Cây xáo tam phân là cây gì, có công dụng gì mà ở khánh hòa ai cũng muốn nhìn thấy xem thế nào?
Khi đã cơ bản nắm được kỹ thuật ươm cây, nhân giống, ông Tâm lại mất thời gian đi tìm nơi trồng phù hợp để mở rộng vườn xáo tam phân.
Năm 2018, trên những ngọn đồi thoai thoải ở thôn Suối Sâu, xã Ninh Tân, ông đã tìm được vị trí phù hợp. Ban đầu, ông gieo trồng 1ha, rồi đến 5ha, thấy cây bén rễ, phát triển tốt nên mở rộng thêm, đến nay đã lên 15ha.
Sau 3 năm kể từ khi đưa ra trồng đại trà, cây xáo tam phân bắt đầu cho thu hoạch dưới dạng tỉa thân, lá để làm nguyên liệu sản xuất trà xáo tam phân.
“Trong những năm tới, khi cây xáo tam phân đạt 7 năm tuổi trở lên, cây có thể cho thu hoạch quả và bộ rễ. Chúng tôi lên kế hoạch sản xuất nhiều sản phẩm chất lượng, tốt cho sức khỏe người tiêu dùng, không chỉ làm từ thân, lá, mà còn từ vỏ, quả và bộ rễ của cây. Còn các hạt sẽ tiếp tục được ươm thành cây, phát triển nhân rộng” - ông Tâm cho biết.
Hướng đi triển vọng của cây xáo tam phân trồng ở Khánh Hòa
Khi đã chuẩn bị xong vùng nguyên liệu, ông Tâm cùng với những người chung chí hướng xây dựng lên Công ty Cổ phần Sản xuất Thương mại Dịch vụ POM Group.
Trên diện tích nhà xưởng hơn 5.000m2 tại thôn Bắc (xã Ninh Tân), POM Group đã lắp đặt dây chuyền sản xuất quy mô, hiện đại, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường.
Những cành, lá xáo tam phân thu hái từ khu vườn ở thôn Suối Sâu được đưa thẳng vào nhà máy sơ chế, chế biến để cho ra thị trường sản phẩm trà túi lọc, trà pha ấm và nước uống đóng lon xáo tam phân.
Năm 2022, sản phẩm trà túi lọc, trà pha ấm xáo tam phân của POM Group tham gia chương trình sản phẩm tiêu biểu của xã Ninh Tân. Theo ông Võ Ngọc Phi Vũ - Chủ tịch UBND xã Ninh Tân, qua thực tế hơn 3 năm trồng xáo tam phân, có thể thấy loài cây này thích hợp với vùng đất Ninh Tân.
Bước đầu mô hình trồng cây xáo tam phân và phát triển các sản phẩm của POM Group trên địa bàn đã thu về những kết quả kinh tế khả quan.
Mô hình đã tạo việc làm ổn định cho hơn 50 lao động địa phương với mức thu nhập 6-7 triệu đồng/người/tháng. Với những kết quả đó, UBND xã đã làm việc với doanh nghiệp, thống nhất về việc từng bước chuyển giao kỹ thuật trồng, chăm sóc cây xáo tam phân cho người dân có nhu cầu trên địa bàn xã, đưa ra các hợp đồng hỗ trợ đầu tư cho người dân, cam kết bao tiêu toàn bộ sản phẩm trong giai đoạn thu hoạch.
Qua ghi nhận, nhiều hộ nông dân đã sẵn sàng tham gia mô hình trồng xáo tam phân có sự liên kết hỗ trợ giống, kỹ thuật chăm sóc và bao tiêu đầu ra của POM Group.
Theo ông Tâm, định hướng của POM Group là phát triển lên tới hàng trăm héc-ta trồng cây xáo tam phân, trong đó ưu tiên ở vùng đất đồi ở xã Ninh Tân.
Điều đáng mừng là trong suốt quá trình đưa cây xáo tam phân về vùng đất Ninh Tân, doanh nghiệp đã nhận được sự hỗ trợ, đồng thuận từ chính quyền địa phương và nhân dân trong vùng.
Năm 2019, POM Group đã phối hợp với Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên thuộc Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam thực hiện đề tài “Nghiên cứu xác định thành phần hóa học, hoạt chất có tác dụng bảo vệ gan của cây thuốc xáo tam phân họ Rutaceace của Việt Nam”.
Các nhà khoa học đã sử dụng cây xáo tam phân ở vùng núi Hòn Hèo để tiến hành nghiên cứu.
Quá trình phân lập và xác định cấu trúc hóa học chứng minh nhiều chất trong cây xáo tam phân có tác dụng chữa bệnh về gan và có tác dụng kháng một số dòng tế bào ung thư, như: ung thư phổi, ung thư vú…
Xáo tam thân được biết đến là một cây thuốc nam quý, có mùi thơm ngọt dịu. Dược liệu này nổi tiếng vì chữa bệnh gan và 5 loại ung thư khó trị. Thực hư lợi ích của xáo tam thân như thế nào? Hãy cũng You
Med tìm hiểu về nguồn gốc và công dụng chữa bệnh của dược liệu này qua bài viết sau.
Xáo tam thân là gì?
Xáo tam thân hay xáo tam phân, một số nơi gọi là “Đơn Diệp Đằng Thích”. Sở dĩ gọi như vậy vì xáo tam thân là cây thân leo, 1 lá có gai. Đơn là một, diệp là lá, đằng là dây, thích là gai.
Tên khoa học: Paramignya trimera. Họ Rutaceae (Cửu lý hương hay Cam Quýt) nên có mùi rất thơm. Các bộ phận của cây đều có tinh dầu, nhiều nhất ở rễ, mùi thơm ngọt dịu.
Cây xáo tam phân là một loài thân bụi cây gỗ, dạng dây leo. Vỏ thân màu nâu vàng, dài trên 5m, đường kính khoảng từ 8-12cm. Thân và cành có nhiều gai nhọn, lá đơn, mép cong xuống dưới, có hình thuôn hẹp, phiến lá dày có mặt trên xanh đậm, mặt dưới nhạt, phần gỗ của thân hơi cứng, màu vàng, phần gỗ của rễ màu đậm hơn.
Cây rất ít khi ra hoa. Rễ xáo tam phân có màu nâu đậm hơn phần thân; được bao phủ bởi một lớp vỏ nhung. Đây là nơi chứa nhiều tinh dầu nhất và cũng là nơi chứa nhiều dược chất quý nhất. Rễ xáo tam phân có khả năng tái sinh tự nhiên bằng chồi từ rễ, thường thu hái vào mùa khô.
Thu hái
Xáo tam thân được tìm thấy nhiều ở khu vực nam trung bộ (Việt Nam) và chủ yếu ở Khánh Hòa, Phú Yên, Ninh Thuận. Các nghiên cứu lợi ích sức khoẻ của xáo tam phân thường sử dụng rễ có nguồn gốc từ Khánh Hoà.
Hiện nay, lợi dụng lòng tin, nhu cầu của nhiều người xáo tam phân bị làm giả rất nhiều. Bằng mắt thường có thể phân biệt xáo tam thân dựa vào một số đặc điểm đặc biệt. Xáo tam thân Khánh Hoà có rễ màu nâu đất, bên trong màu vàng. Mùi thơm như sâm. Lá thuôn dài to bằng ngón tay, bo tròn ở đầu lá.
Thành phần hoá học và tính vị
Theo kết quả nghiên cứu của viện dược liệu trung ương, xáo tam phân được lấy ở Khánh Hòa có các thành phần: flavonoid, saponin, alcaoid và chủ yếu là courmarin và triterpenoid.
Theo Y học cổ truyền, xáo tam phân có vị hơi đắng, hậu vị ngọt. Tính bình, mùi thơm dễ chịu, không độc. Quy vào Tâm, Can, Tỳ, Phế, Thận, Tâm Bào.
Tác dụng của Xáo tam thân
Hiện chưa có nhiều nghiên cứu đủ chất lượng chứng minh những lợi ích y học của xáo trên người. Tuy nhiên, hiện có các nghiên cứu trên động vật (in vivo) và ống nghiệp (in vitro), cho thấy các thành phần hoá học có trong xáo tam phân có tiềm năng chữa bệnh. Các lợi ích bao gồm việc giúp hỗ trợ điều trị một số bệnh lý gan, ức chế một số dòng tế bào ung thư và có tính chống oxy hoá cao.
1. Lợi ích đối với bệnh gan
Báo cáo cho thấy xáo tam thân có tác dụng ức chế tốt viêm gan cấp ở thực nghiệm trên chuột nhắt trắng. Một số thành phần của xáo tam phân có tác dụng hạ men gan trên chuột nhắt trắng. Ngoài ra, xáo tam phân cũng có tác dụng độc đối với dòng tế bào ung thư gan Hep-G2.
2. Hỗ trợ điều trị ung thư
Vào năm 2012, Sở Y tế Khánh Hòa đã công bố kết quả nghiên cứu cây xáo tam phân của Viện Dược liệu. Theo đó, vị thuốc này có tác dụng gây ức chế và tiêu diệt các tế bào ung thư ác tính như: ung thư gan (Hep-G2), ung thư đại tràng (HTC116), ung thư vú (MDA MB231), ung thư buồng trứng (OVCAR-8), ung thư cổ tử cung Hela.
Một số nghiên cứu được công bố gần đây (2013 – 2015) cũng cho thấy xáo tam phân có tính chống oxy hoá. Các gốc tự do (gốc oxy hoá) là một trong những nguyên nhân gây ra các tế bào đột biến, thay đổi cấu trúc, chức năng tế bào. Từ đó, tạo tiền đề cho các tế bào ung thư phát triển. Mặt khác, chiết xuất methanol thô và phân đoạn hexan của nó có tác dụng gây độc tế bào đối với một số dòng tế bào ung thư.
3. Một số lợi ích khác đối với sức khoẻ
Kết quả nghiên cứu của nhóm tác giả VAST, coumarin của xáo tam phân có tác dụng kháng việm. Nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học cho việc sử dụng xáo tam phân trong phòng ngừa và điều trị các bệnh viêm thần kinh.
Ngoài ra một số báo cáo cho thấy tinh dầu từ lá xáo tam thân có tác dụng kháng vi rút, kháng khuẩn, chống co thắt và kháng viêm. Báo cáo cũng chỉ ra rằng tinh dầu xáo tam phân không có độc tính với tế bào bình thường. Tinh dầu của nó thể hiện sự ức chế mạnh nhất đối với tụ cầu vàng, nấm Candida.
Cách sử dụng xáo tam thân
Theo kinh nghiệm, rễ của vị thuốc này muốn đạt được lợi ích tối đa cần sao vàng hạ thổ. Dùng 2 lít nước sắc với 100gr rễ tươi (50g rễ đã sấy khô) sắc đến khi còn khoảng 1 lít. Sử dụng khi còn ấm, có thể bảo quản trong bình thuỷ để chia nhiều lần uống. Vì xáo tam thân có tinh dầu nên khi nấu không được để lửa to, và phải đóng nắp nồi lại.
Sau khi sử dụng hết nước sắc lần 1, có thể tiếp tục sắc lần 2, với 1,5 lít nước. Sắc cho tới khi còn khoảng nửa lượng nước là có thể dùng.
Lưu khi dùng xáo tam thân
Theo nghiên cứu của Viện Dược liệu, xáo tam phân không thể hiện độc tính cấp sau 14 ngày khi dùng thuốc liều cao. Nghiên cứu kết luận xáo tam thân khá an toàn khi sử dụng với liều thấp. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng, đặc biệt khi người bệnh đang sử dụng thuốc điều trị các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường,… hằng ngày. Hiện, chưa có nghiên cứu về tương tác của xáo tam thân với các thuốc trên thị trường.
Xem thêm: Các Tông Màu Sang Trọng Đẹp Trang Trí Biệt Thự Đẹp, Tone Màu Là Gì
Xáo tam thân là một cây thuốc nam quý, có tiềm năng chữa bệnh. Một vài lợi ích của xáo tam thân là gây độc các dòng tế bào ung thư ác tính. Tuy nhiên, các tác dụng của loại dược liệu này vẫn còn đang trong quá trình nghiên cứu.