Hội chứng ruột kích thích là một trong những bệnh lý đường ruột thường gặp. Cùng tìm hiểu hội chứng ruột kích thích có biểu hiện gì, để có thể nhận biết sớm hơn. Từ đó, có thể xử lý tốt bằng các bài thuốc dân gian dễ thực hiện tại nhà.
Hội chứng ruột kích thích là gì?
Hội chứng ruột kích thích (IBS – Irritable bowel syndrome) hay còn gọi là viêm đại tràng co thắt, viêm đại tràng chức năng hoặc viêm đại tràng mãn tính.
Đây là hiện tượng ruột già bị rối loạn chức năng kéo theo các cơn đau bụng tái phát nhiều lần, thay đổi thói quen đi tiêu, cảm giác chướng, táo bón hoặc tiêu chảy, tuy nhiên khi người bệnh đi khám, làm các xét nghiệm đều không tìm thấy các tổn thương thực thể ở ruột.
Bạn đang xem: Hoội chứng ruột kích thích
Đây là một trong những bệnh đường ruột phổ biến nhất, với tỷ lệ mắc từ 5-20% dân số. Hội chứng này lành tính, tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại có tác động lớn ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hội chứng ruột kích thích được chẩn đoán phổ biến hơn ở nữ, tỷ lệ chẩn đoán nữ/nam khoảng 1,25-2/1, độ tuổi chẩn đoán thường gặp từ 20 – 50 tuổi.
Dựa trên triệu chứng của người bệnh, hội chứng ruột kích thích được chia thành bốn loại cùng với phương pháp điều trị cũng theo đó mà thay đổi cho phù hợp:
Hội chứng ruột kích thích thể táo bónHội chứng ruột kích thích thể tiêu chảy
Hội chứng ruột kích thích thể hỗn hợp (có cả tiêu chảy và táo bón)Hội chứng ruột kích thích không xác định
Nguyên nhân gây ra hội chứng ruột kích thích
Nguyên nhân của hội chứng ruột kích thích chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, có một số yếu tố nguy cơ và liên quan đến tình trạng bệnh, cụ thể như:
Căng thẳng thần kinh
Những người thường xuyên ở trạng thái căng thẳng, suy nghĩ và lo âu dễ mắc các vấn đề liên quan đến đường ruột. Đối với phụ nữ có tiền sử lạm dụng tình dục hay bạo hành gia đình có thể là yếu tố nguy cơ của hội chứng ruột kích thích.
Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột
Thông thường, tỷ lệ cân bằng của hệ vi sinh đường ruột bao gồm 85% vi khuẩn có lợi và 15% vi khuẩn có hại. Nếu xảy ra tình trạng mất cân bằng, vi khuẩn có hại sinh sôi nhiều hơn lợi khuẩn sẽ gây ra hội chứng ruột kích thích.
Dị ứng thực phẩm
Tùy thuộc vào cơ địa của mỗi người mà cơ thể sẽ xuất hiện triệu chứng nặng hơn sau khi ăn một số loại thực phẩm như socola, trái cây, sữa, rượu bia,…
Tác dụng phụ của thuốc kháng sinh
Tác dụng phụ của thuốc kháng sinh xảy ra là điều không mong muốn. Một số loại gây ảnh hưởng đến đường tiêu hóa từ mức độ nhẹ đến nặng. Trong đó có các triệu chứng điển hình của hội chứng ruột kích thích.
Nguyên nhân của hội chứng ruột kích thích có thể đến từ lạm dụng thuốc kháng sinh
Thay đổi nội tiết tố
Nhiều chị em nhận thấy rằng các dấu hiệu của hội chứng ruột kích thích nặng hơn trước hoặc sau kỳ kinh nguyệt. Cũng chính vì thế nguy cơ mắc hội chứng ruột kích thích của phụ nữ cao gấp 2 lần nam giới.
Di truyền
Các nghiên cứu cho thấy những người có thành viên trong gia đình mắc hội chứng kích thích có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người bình thường.
Đối tượng nào có nguy cơ mắc hội chứng ruột kích thích cao?
Những đối tượng sau đây sẽ có nguy cơ cao mắc hội chứng ruột kích thích:
Người trẻ tuổi.Có tiền sử gia đình mắc các bệnh về đường ruột.Người chịu áp lực, căng thẳng kéo dài.Người có lối sinh hoạt không lành mạnh.Nguy cơ mắc hội chứng ruột kích thích ở nữ giới cao hơn nam giới.Hội chứng ruột kích thích có biểu hiện gì?
Biểu hiện của hội chứng ruột kích thích ở mỗi bệnh nhân là khác nhau. Một số dấu hiệu dễ bị nhầm lẫn với bệnh lý khác, gồm có:
Đau bụng
Cơn đau thường xuất hiện ở vùng dưới hoặc toàn bộ bụng, đau âm ỉ hoặc đau từng cơn. Đi nặng có thể giảm bớt cơn đau nhưng không dứt điểm.
Hội chứng ruột kích thích có biểu hiện thường gặp là đau bụng
Thay đổi thói quen đi ngoài
Khi được hỏi hội chứng ruột kích thích có biểu hiện gì đặc trưng? Bác sĩ sẽ chỉ ra rằng đó là sự bất thường trong thói quen đi ngoài. Một số thay đổi trong thói quen đi ngoài của người mắc hội chứng ruột kích thích gồm có:
Táo bón, đau khi đi đại tiện, phân cứng và nhỏ.Tiêu chảy, phân lỏng và ít, đi đại tiện són và nhiều lần.Mót đi ngoài sau khi ăn xong.Cảm giác đi không hết phân.Đầy hơi, chướng bụng
Hội chứng ruột kích thích khiến khí trong ruột được sản xuất nhiều hơn. Do đó, người bệnh thường trong trạng thái đầy hơi, chướng bụng.
Muốn đi ngoài khẩn cấp
Ở những người mắc hội chứng ruột kích thích, nhu động ruột hoạt động bất thường, gây ra cảm giác muốn đi ngoài ngay lập tức.
Ngoài ra, người bệnh còn xuất hiện một số triệu chứng khác như ợ hơi, ợ nóng, buồn nôn, tiểu nhiều, mệt mỏi, khó ngủ,…
Hội chứng ruột kích thích có biểu hiện thường xuyên muốn đi ngoài khẩn cấp
Hội chứng ruột kích thích có nguy hiểm không?
Hội chứng ruột kích thích không phải là một bệnh nguy hiểm. Bệnh thường được phát hiện ở mức độ nhẹ, với những triệu chứng là cơn đau bụng tái phát và rối loạn đại tiện, rất hiếm các trường hợp ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể chất.
Ở một số trường hợp nhẹ, bệnh cũng có thể tự khỏi mà không cần điều trị bằng thuốc, người bệnh chỉ cần điều chỉnh chế độ dinh dưỡng.
Tuy nhiên, người bệnh cũng không được chủ quan, cần thăm khám với bác sĩ và nghiêm túc điều trị để không làm các triệu chứng nặng thêm và kéo dài, ảnh hưởng đến những cơ quan khác trong hệ tiêu hóa.
Bên cạnh đó, người bệnh cũng nên thăm khám và thực hiện các chẩn đoán cận lâm sàng cần thiết để loại trừ những bệnh lý nguy hiểm khác thuộc hệ tiêu hóa, trước khi yên tâm đó là hội chứng ruột kích thích lành tính.
Hội chứng ruột kích thích khi nào cần đi khám?
Đối với những bệnh nhân bị mắc hội chứng ruột kích thích cần lưu ý tới các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm, bao gồm:
Khởi phát triệu chứng sau 50 tuổiCó máu trong phân
Sút cân ngoài ý muốn
Sờ thấy u bụng hay trực tràng
Có các triệu chứng về đêm (đau hay tiêu chảy)Thiếu máu
Sốt
Báng bụng
Tiền sử gia đình ung thư đại tràng/ bệnh viêm ruột mạn
Khi thấy xuất hiện các triệu chứng kể trên, người bệnh nên chủ động đến thăm khám với bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp, nhằm cải thiện tình trạng bệnh, cũng như tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Phương pháp chẩn đoán ruột kích thích
Trước tiên, hội chứng ruột kích thích được chẩn đoán thông qua các triệu chứng lâm sàng của từng người bệnh. Trong quá trình chẩn đoán lâm sàng, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh cung cấp tình trạng sức khỏe của bản thân và gia đình.
Dựa vào những thông tin này, bác sĩ sẽ tiếp tục chỉ định các xét nghiệm phù hợp khác phù hợp với thông tin người bệnh cung cấp. Thực tế, để chẩn đoán hội chứng ruột kích thích bác sĩ sẽ dựa trên triệu chứng và việc loại trừ các bệnh lý tại đường tiêu hóa.
Một số phương pháp cận lâm sàng có thể được chỉ định bảo gồm:
Nội soi tiêu hóa: được dùng để chẩn đoán các bệnh lý ở đường tiêu hóa. Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng và nội soi đại trực tràng sẽ được bác sĩ chỉ định dựa trên triệu chứng hiện tại và bệnh sử của người bệnh. Ngoài ra bác sĩ cũng có thể yêu cầu sinh thiết nếu nhận thấy những tổn thương nghi ngờ ác tính qua nội soiXét nghiệm máu nhằm loại trừ rối loạn do cơ thể nhạy cảm với protein, loại trừ những rối loạn do bệnh lý toàn thân khác
Xét nghiệm phân nếu người bệnh có triệu chứng tiêu chảy, nhằm mục đích kiểm tra trong phân có vi khuẩn hoặc ký sinh trùng hay không, xét nghiệm calprotectin phân nếu bình thường nghĩ tới hội chứng ruột kích thích
Xét nghiệm không dung nạp lactose
Cải thiện hội chứng ruột kích thích hiệu quả
Dưới đây là một số lời khuyên giúp bạn kiểm soát được các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích hiệu quả:
Để hạn chế tình trạng của hội chứng ruột kích thích, bạn nên duy trì những thói quen tốt sau:
Không làm việc quá sức.Giữ trạng thái vui vẻ, thoải mái, hạn chế cảm xúc lo âu và căng thẳng.Vận động thường xuyên, lựa chọn hình thức tập luyện phù hợp với cơ thể.Nghỉ ngơi đúng giờ, sinh hoạt điều độ.Thường xuyên dùng lòng bàn tay xoa nhẹ quanh vùng thượng vị – rốn theo chiều kim đồng hồ để kích thích nhu động ruột.Tầm soát sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần. Nhằm kịp thời phát hiện những bất thường và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.
Thay đổi lối sống lành mạnh chính là điều đầu tiên bạn cần làm để giảm các triệu chứng ruột kích thích
Điều trị hội chứng ruột kích thích bằng thuốc
Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc dựa theo triệu chứng bệnh, đồng thời, hướng dẫn người bệnh về chế độ dinh dưỡng, các chất cần bổ sung và những loại thực phẩm, các chất cần tránh do gây dị ứng nếu có.
Những loại thuốc thường được sử dụng trong quá trình điều trị hội chứng ruột kích thích gồm:
Thuốc chống co thắtThuốc điều trị tiêu chảy
Thuốc điều trị táo bón
Các thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ
Thuốc an thần, giảm lo âu
Lợi khuẩn đường ruột
Việc sử dụng một hoặc kết hợp các loại thuốc để điều trị sẽ do bác sĩ chuyên khoa chỉ định dựa trên triệu chứng và thể trạng của người bệnh. Do đó, khi nghi ngờ mắc phải hội chứng ruột kích thích, người bệnh nên chủ động đến thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín với bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và có phương án điều trị phù hợp.
Bên cạnh đó, người bệnh cũng không nên tự ý sử dụng các loại thuốc mà không có tư vấn từ bác sĩ để tránh việc điều trị không đúng bệnh hoặc xảy ra các biến chứng không mong muốn.
Bên cạnh đó, để việc điều trị hội chứng ruột kích thích đạt hiệu quả cao, người bệnh cần thực hiện theo chế độ ăn phù hợp, bổ sung nhiều chất xơ đến từ rau củ quả, hạn chế các thực phẩm có chứa nhiều gluten như lúa mì, yến mạch, ngũ cốc, đặc biệt là đối với người có kết quả dị ứng với protein trong những loại thực phẩm này.
Thăm khám và điều trị hội chứng ruột kích thích ở đâu uy tín và hiệu quả?
Hội chứng ruột kích thích tuy không nguy hiểm nhưng lại gây ra nhiều bất tiện trong cuộc sống cho người bệnh. Vì vậy, để điều trị triệt để hội chứng này, việc chủ động thăm khám với bác sĩ chuyên khoa là vô cùng cần thiết.
Hiện tại, Trung tâm Tiêu hóa – BVĐK Hồng Ngọc với nhiều ưu điểm vượt trội về chuyên môn và chất lượng dịch vụ, được đông đảo bệnh nhân tin tưởng lựa chọn để điều trị các bệnh lý về tiêu hóa với:
Đội ngũ bác sĩ tiêu hóa giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm: Tiến sĩ Đặng Thị Kim Oanh – Hội viên Hội Tiêu hóa Gan mật Thái Bình Dương, Ths. BS Lê Thị Vân Anh – hơn 30 năm kinh nghiệm từ BV Bạch Mai cùng đội ngũ bác sĩ được đào tạo chuyên sâu về tiêu hóa tại Nhật Bản, Hàn Quốc.Áp dụng công nghệ nội soi NBI sử dụng dàn máy Olympus CV-190 tiên tiến từ Nhật Bản giúp phát hiện sớm và chính xác các dấu hiệu bất thường tại các cơ quan thuộc hệ tiêu hóaQuy trình trước – trong – sau nội soi tiêu chuẩn an toàn
Khám tiền mê với bác sĩ giàu kinh nghiệm, xét nghiệm đầy đủ đảm bảo chống chỉ định
Dịch vụ chất lượng cao trong thăm khám tiêu hóa và thực hiện các ca tiểu phẫu, phẫu thuật hệ tiêu hóa Không gian sạch, thoáng, trải nghiệm tiện ích bệnh viện khách sạn 5*Nhân viên y tế chuyên nghiệp, chu đáo.
Trung tâm Tiêu hóa – Gan Mật – Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc:
BV Hồng Ngọc Phúc Trường Minh, Số 8, Châu Văn Liêm, Nam Từ Liêm, Hà NộiBVĐK Hồng Ngọc – 55 Yên Ninh, Ba Đình, Hà Nội
Phòng khám Hồng Ngọc Savico Long Biên – Tầng 3, tòa B, Savico Megamall, 07- 09 Nguyễn Văn Linh, Long Biên, Hà Nộihongngochospital.vn
Cập nhật nhiều thông tin hữu ích và chương trình Ưu đãi tại:
https://www.facebook.com/trungtamtieuhoa
BVHong
Ngoc
Đặt lịch trước để chọn Bác sĩ miễn phí và nhận ưu đãi riêng
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý cũng như kê đơn thuốc hiệu quả tốt nhất.
Hội chứng ruột kích thích (HCRKT) là một rối loạn thường gặp có ảnh hưởng đến ruột già (đại tràng). Hội chứng này thường gây co thắt, đau bụng, chướng bụng, đầy hơi, tiêu chảy và táo bón. HCRKT là một tình trạng mãn tính mà bạn cần phải kiểm soát dài hạn.
Mặc dù vẫn có các dấu hiệu và triệu chứng gây khó chịu nhưng khác với bệnh viêm loét đại tràng và bệnh Crohn là các dạng của bệnh viêm ruột, HCRKT không làm thay đổi mô ruột hoặc tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.
Chỉ một số ít người bị hội chứng ruột kích thích có các dấu hiệu và triệu chứng nghiêm trọng. Một số người có thể kiểm soát các triệu chứng của mình bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống, lối sống và kiểm soát căng thẳng. Một số khác thì sẽ cần dùng thuốc và tư vấn.
Các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng ruột kích thích có thể khác nhau theo từng người và thường giống với các bệnh khác. Những dấu hiệu và triệu chứng thường gặp là:
Đau hoặc đau quặn bụngCảm giác chướng bụng
Đầy hơi
Tiêu chảy hoặc táo bón – đôi khi có các đợt táo bón và tiêu chảy xen kẽ nhau,Chất nhầy trong phân.
Đối với hầu hết các trường hợp thì HCRKT là một tình trạng mãn tính, mặc dù các dấu hiệu và triệu chứng có lúc xấu đi và có lúc cải thiện hoặc thậm chí mất đi hoàn toàn.
KHI NÀO CẦN GẶP BÁC SĨ?Nếu bạn có sự thay đổi liên tục về thói quen đi tiêu hoặc nếu có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào của HCRKT thì điều quan trọng là phải đến gặp bác sĩ, vì điều này có thể giúp bạn phát hiện một bệnh lý nghiêm trọng hơn, ví dụ như ung thư đại tràng.
Các triệu chứng có thể cho thấy một tình trạng nghiêm trọng hơn bao gồm:
Chảy máu trực tràngĐau bụng ngày càng nhiều và xảy ra vào ban đêm
Sụt cân.
Bác sĩ có thể giúp bạn tìm ra các biện pháp để giảm triệu chứng cũng như loại trừ các bệnh ở đại tràng, như bệnh viêm ruột và ung thư đại tràng. Bác sĩ còn có thể giúp bạn phòng tránh các biến chứng có thể xảy ra từ các vấn đề như tiêu chảy mãn tính.
NGUYÊN NHÂNNguyên nhân gây ra hội chứng ruột kích thích hiện vẫn chưa được xác định rõ ràng nhưng hội chứng này có thể do nhiều yếu tố gây ra. Thành ruột được lót bằng các lớp cơ có khả năng co bóp và thư giãn nhịp nhàng trong quá trình vận chuyển thức ăn từ dạ dày qua ruột đến trực tràng. Khi bạn bị hội chứng ruột kích thích, các cơn co thắt có thể mạnh hơn và kéo dài hơn bình thường nên sẽ gây ra tình trạng đầy hơi, chướng bụng và tiêu chảy. Ngược lại, khi ruột co thắt yếu, quá trình vận chuyển thức ăn sẽ diễn ra chậm làm cho phân trở nên cứng và khô.
Những bất thường của hệ thần kinh ở đường tiêu hóa cũng có thể là nguyên nhân làm cho bạn cảm thấy khó chịu hơn bình thường khi bụng bị trướng hơi hoặc đầy phân. Sự phối hợp kém hiệu quả giữa các tín hiệu của não và ruột có thể làm cho cơ thể của bạn phản ứng quá mức với những thay đổi thường xảy ra trong quá trình tiêu hóa. Sự phản ứng quá mức này có thể làm cho bạn bị đau, tiêu chảy hoặc táo bón.
CÁC YẾU TỐ GÂY KÍCH PHÁT KHÁC NHAU TÙY THEO MỖI NGƯỜICác yếu tố kích phát có thể không ảnh hưởng đến người này nhưng lại gây ra các triệu chứng ở những người bị HCRKT – tuy nhiên không phải tất cả mọi người bị hội chứng này đều phản ứng với cùng một yếu tố kích phát. Các yếu tố kích phát có thể bao gồm:
Thực phẩm: mối liên quan giữa tình trạng dị ứng hoặc không dung nạp thực phẩm với hội chứng ruột kích thích hiện vẫn chưa được làm rõ, tuy nhiên nhiều người đã có triệu chứng nặng hơn sau khi ăn một số loại thực phẩm. Các loại thực phẩm có liên quan là sô cô la, gia vị, chất béo, trái cây, các loại đậu, cải bắp, bông cải trắng, bông cải xanh, sữa, thức uống có ga và rượu bia;Căng thẳng: hầu hết những người bị HCRKT có thể thấy các dấu hiệu và triệu chứng của mình xấu đi hoặc thường xuyên hơn trong các giai đoạn có nhiều căng thẳng, như tuần cuối cùng hoặc tuần đầu tiên làm công việc mới. Tuy nhiên, căng thẳng chỉ có thể làm nặng thêm các triệu chứng, chứ không gây ra triệu chứng;Nội tiết tố: phụ nữ có khả năng bị HCRKT cao gấp hai lần, các nhà nghiên cứu cho rằng sự thay đổi nội tiết tố đóng một vai trò trong việc gây ra hội chứng này. Nhiều phụ nữ nhận thấy các dấu hiệu và triệu chứng trở nên nặng hơn trong hoặc trước/sau kỳ kinh nguyệt;Các bệnh lý khác: đôi khi các bệnh lý khác như đợt tiêu chảy nhiễm trùng cấp tính (viêm dạ dày ruột) hoặc tình trạng vi khuẩn phát triển quá mức trong đường ruột (loạn khuẩn) có thể kích thích HCRKT.YẾU TỐ NGUY CƠNhiều người rất hiếm có các dấu hiệu và triệu chứng của HCRKT nhưng vẫn có nhiều khả năng bị HCRKT nếu bạn:
Trẻ tuổi: HCRKT có xu hướng xảy ra ở những người dưới 45 tuổi;Là phụ nữ: nhìn chung, phụ nữ bị tình trạng này cao hơn nam giới gấp hai lần;Có tiền sử gia đình bị HCRKT: các nghiên cứu cho thấy những người có thành viên gia đình bị HCRKT có thể tăng nguy cơ mắc bệnh;Có vấn đề về sức khỏe tinh thần: lo lắng, trầm cảm, rối loạn nhân cách và tiền sử lạm dụng tình dục ở thời kỳ trẻ em đều là các yếu tố nguy cơ. Đối với phụ nữ, bạo hành gia đình cũng có thể là yếu tố nguy cơ.Ảnh hưởng của tiền sử gia đình đối với nguy cơ HCRKT có thể liên quan đến gen, các yếu tố chia sẻ trong môi trường gia đình hoặc cả hai yếu tố trên.
BIẾN CHỨNGTiêu chảy và táo bón, cả hai dấu hiệu của hội chứng ruột kích thích, đều có thể làm bệnh trĩ nặng hơn. Ngoài ra, khi tránh dùng một số loại thực phẩm thì cơ thể sẽ không được bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, từ đó dẫn đến suy dinh dưỡng.
Ảnh hưởng của HCRKT lên toàn bộ chất lượng sống của bạn có thể là biến chứng nghiêm trọng nhất. Ảnh hưởng này có thể làm cho bạn cảm thấy cuộc sống không được trọn vẹn, từ đó dẫn đến tình trạng chán nản hoặc trầm cảm.
Chẩn đoán hội chứng ruột kích thích phần lớn dựa vào bệnh sử và thăm khám lâm sàng.
Tiêu chí để chẩn đoánVì không có những bằng chứng thực thể để chẩn đoán chính xác HCRKT nên việc chẩn đoán là một quá trình loại trừ các bệnh lý khác. Để hỗ trợ cho quá trình này, các nhà nghiên cứu đã phát triển hai bộ tiêu chuẩn để chẩn đoán HCRKT và các rối loạn chức năng tiêu hóa khác – đây là tình trạng mà đường ruột vẫn bình thường nhưng vận hành (có chức năng) bất thường. Cả hai bộ tiêu chuẩn này đều dựa trên các triệu trứng sau khi đã loại trừ các bệnh lý khác.
Tiêu chuẩn Rome: theo các tiêu chuẩn này, bạn phải có một số dấu hiệu và triệu chứng trước khi được bác sĩ chẩn đoán hội chứng ruột kích thích. Triệu chứng quan trọng nhất là tình trạng đau bụng và khó chịu phải kéo dài ít nhất 3 ngày/tháng và trong ba tháng vừa qua, kết hợp với từ hai triệu chứng sau đây trở lên: tăng số lần đại tiện, thay đổi tần suất của phân hoặc thay đổi độ đặc của phân.Tiêu chí Manning: các tiêu chuẩn này tập trung vào việc giảm đau sau khi đi tiêu, cảm giác đi tiêu không hết phân, chất nhầy trong phân và thay đổi độ đặc của phân. Triệu chứng càng nhiều thì khả năng bị HCRKT càng cao.Bác sĩ sẽ đánh giá xem bạn phù hợp với các tiêu chuẩn nào, cũng như đánh giá xem bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào khác cho thấy bạn đang bị một bệnh lý khác nghiêm trọng hơn. Một vài dấu hiệu và triệu chứng báo động giúp gợi ý thực hiện các kiểm tra bổ sung bao gồm:
Khởi phát sau 50 tuổi;Sụt cân;Chảy máu trực tràng;Sốt;Buồn nôn hoặc nôn ói tái phát;Đau bụng, đặc biệt là không hết đau hoàn toàn sau khi đi tiêu, hoặc xảy ra vào ban đêm;Tiêu chảy kéo dài hoặc làm bạn thức giấc;Thiếu máu do thiếu sắt.Nếu bạn phù hợp với các tiêu chuẩn HCRKT và không có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng báo động nào, bác sĩ có thể đề nghị một chế độ điều trị mà không cần thực hiện kiểm tra bổ sung. Tuy nhiên, nếu bạn không đáp ứng với điều trị này thì có thể bạn phải thực hiện các kiểm tra bổ sung.
Kiểm tra bổ sungBác sĩ có thể đề nghị bạn thực hiện một số xét nghiệm, bao gồm xét nghiệm phân để kiểm tra khả năng nhiễm khuẩn và các vấn đề về khả năng hấp thu chất dinh dưỡng của đường ruột từ thực phẩm (chứng kém hấp thu). Bạn có thể phải thực hiện một số kiểm tra để loại trừ các nguyên nhân khác gây ra triệu chứng của bạn.
• Chẩn đoán hình ảnh
Nội soi đại tràng xích-ma bằng ống mềm: khảo sát này giúp kiểm tra phần dưới của đại tràng (xích-ma) bằng một ống soi mềm (ống soi đại tràng xích-ma).Nội soi đại tràng: trong một số trường hợp, đặc biệt là khi bạn từ 50 tuổi trở lên hoặc có các dấu hiệu của một bệnh lý tiềm ẩn nghiêm trọng hơn, bác sĩ có thể thực hiện khảo sát chẩn đoán này bằng cách sử dụng một ống nhỏ mềm để kiểm tra toàn bộ chiều dài của đại tràng.Chụp X-quang: đôi khi bác sĩ sẽ áp dụng phương pháp chụp X-quang để thu hình ảnh của đại tràng.Chụp CT: Chụp CT vùng bụng và chậu có thể giúp bác sĩ loại trừ các nguyên nhân khác gây ra triệu chứng, đặc biệt là khi bạn bị đau bụng.• Xét nghiệm máu
Xét nghiệm không dung nạp lactose: lactase là một men cần thiết để tiêu hóa đường có trong các sản phẩm từ sữa. Nếu cơ thể không tiết ra loại enzyme này, bạn có thể gặp các vấn đề tương tự như những người bị hội chứng ruột kích thích, như đau bụng, đầy hơi và tiêu chảy. Để kiểm tra xem đây có phải là nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bạn hay không, bác sĩ sẽ chỉ định kiểm tra hơi thở hoặc yêu cầu bạn loại bỏ sữa và các sản phẩm từ sữa ra khỏi chế độ ăn uống của mình trong vòng vài tuần.Kiểm tra hơi thở: bác sĩ có thể tiến hành xét nghiệm hơi thở để phát hiện một tình trạng gọi là loạn khuẩn, đây là tình trạng vi khuẩn từ đại tràng tăng trưởng trong ruột non, gây chướng bụng, tức bụng và tiêu chảy. Tình trạng này thường gặp hơn ở những người đã từng phẫu thuật ruột, bị tiểu đường hoặc một số bệnh khác có khả năng làm chậm quá trình tiêu hóa.Xét nghiệm máu: bệnh Coeliac là tình trạng nhạy cảm với protein có trong lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen mà có thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng giống như những người bị hội chứng ruột kích thích. Xét nghiệm máu có thể giúp loại trừ rối loạn này. Trẻ em bị HCRKT sẽ có nguy cơ mắc bệnh Coeliac cao hơn trẻ bình thường. Nếu nghi ngờ bạn mắc bệnh Coeliac, bác sĩ sẽ tiến hành nội soi đường tiêu hóa trên để sinh thiết ở ruột non.Xét nghiệm phân: nếu bạn bị tiêu chảy mãn tính, bác sĩ có thể kiểm tra phân để tìm vi khuẩn hoặc ký sinh trùng.ĐIỀU TRỊVì các nguyên nhân gây ra hội chứng ruột kích thích không rõ ràng nên phương pháp điều trị sẽ tập trung làm giảm triệu chứng để bạn có một cuộc sống như bình thường.
Trong hầu hết các trường hợp, bạn có thể kiểm soát thành công các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng ruột kích thích ở mức độ nhẹ bằng cách học cách kiểm soát căng thẳng cũng như thay đổi chế độ ăn uống và lối sống. Cố gắng tránh các thực phẩm gây kích thích các triệu chứng. Đồng thời cố gắng tập thể dục đều đặn, uống nhiều nước và ngủ đủ giấc.
Nếu hội chứng này ở mức độ trung bình hoặc nghiêm trọng, bạn cần phải thực hiện nhiều điều hơn là chỉ thay đổi lối sống. Bác sĩ có thể đề nghị bạn sử dụng thuốc.
Thay đổi chế độ dinh dưỡngLoại bỏ thực phẩm gây đầy hơi: nếu bạn bị khó chịu bởi tình trạng chướng bụng hoặc đánh hơi nhiều, bác sĩ có thể đề nghị bạn cắt giảm các loại thực phẩm như thức uống có ga, rau củ – đặc biệt là bắp cải, bông cải xanh và bông cải trắng – và trái cây sống.Loại bỏ gluten: các nghiên cứu cho thấy triệu chứng tiêu chảy trong HCRKT sẽ được cải thiện nếu họ ngưng dùng gluten (lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen).Loại bỏ nhóm thực phẩm FODMAPs: FODMAPs là nhóm thực phẩm chứa đường có thể lên men như đường fructose, fructan, lactose và một số loại đường khác. Đường FODMAPs tìm thấy trong một số ngũ cốc, rau củ, trái cây và thực phẩm từ sữa. Tuy nhiên mọi người thường không nhạy cảm với tất cả các loại thực phẩm FODMAPs. Bạn có thể nghiêm ngặt thực hiện chế độ ăn ít FODMAPs để giảm các triệu chứng HCRKT rồi sau đó có thể bắt đầu trở lại từng ít một.Sử dụng thuốca) Thuốc điều trị táo bón
Thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ: dùng thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ với chất lỏng có thể giúp kiểm soát táo bón. Chất xơ từ thức ăn có thể gây ra tình trạng chướng bụng nhiều hơn so với chất xơ trong thực phẩm chức năng. Bạn phải uống nhiều nước khi sử dụng thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ.Ví dụ : NATUFIB (chất xơ hòa tan Fructo-oligosaccharide – FOS)Thuốc nhuận tràng thẩm thấu: nếu chất xơ không giúp ích cho các triệu chứng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc nhuận tràng thẩm thấu để giúp nước được giữ lại trong đại tràng, làm mềm phân để có thể đại tiện dễ dàng. Tương tự như chất xơ, bạn cần uống nhiều nước khi sử dụng thuốc để tránh tình trạng mất nước.Ví dụ: sorbitol, lactulose.Thuốc nhuận tràng kích thích: loại thuốc này kích thích các cơ quanh ruột co bóp và đẩy phân đi qua đại tràng. Bạn không nên sử dụng loại thuốc này thường xuyên vì cơ thể bạn sẽ bị lờn thuốc và thuốc hết tác dụng.Ví dụ: bisacodyl.Các loại thuốc điều trị táo bón khác: có một loại thuốc cũng được chỉ định để giúp nhu động ruột hoạt động bình thường.Ví dụ: prucalopride.b) Thuốc điều trị tiêu chảy
Các loại thuốc không kê toa có thể giúp kiểm soát tiêu chảy, một số người khi sử dụng các loại thuốc gọi là chất kết dính axit mật sẽ có tác dụng nhưng có thể gây ra tình trạng chướng bụng.Ví dụ: loperamide và cholestyramine (chất kết dính axit mật).c) Thuốc kháng acetylcholin và chống co thắt
Các loại thuốc này giúp làm giảm cơn đau do co thắt ruột. Đôi khi thuốc được sử dụng cho những người bị các đợt tiêu chảy, nhưng lại gây táo bón và các triệu chứng khác, như bí tiểu. Những người bị glucoma (cườm nước) phải thận trọng khi sử dụng các loại thuốc này.Ví dụ: hyoscine butylbromide, dipropyline.d) Thuốc chống trầm cảm
Nếu bạn có các triệu chứng như đau và trầm cảm, bác sĩ có thể chỉ định thuốc chống trầm cảm ba vòng hoặc thuốc ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc (SSRI). Các loại thuốc này giúp giảm trầm cảm cũng như ức chế hoạt động của các nơ-ron kiểm soát đường ruột. Nếu bạn bị tiêu chảy và đau bụng nhưng không bị trầm cảm, bác sĩ có thể chỉ định thuốc chống trầm cảm ba vòng với liều thấp hơn thông thường. Thuốc SSRI có thể mang lại hiệu quả nếu bạn bị trầm cảm, đau và táo bón.Ví dụ: fluoxetine, paroxetine.
• Nếu bạn bị trầm cảm hoặc căng thẳng có xu hướng làm cho các triệu chứng xấu đi thì việc tư vấn có thể giúp ích cho bạn.
Lối sống và Điều trị tại nhàTrong nhiều trường hợp, những thay đổi đơn giản trong chế độ ăn uống và lối sống có thể giúp giảm hội chứng ruột kích thích. Mặc dù cơ thể bạn có thể không đáp ứng ngay tức thì với các thay đổi này, mục tiêu của bạn là phải tìm kiếm các biện pháp lâu dài chứ không phải tạm thời.
Thử nghiệm với chất xơ: khi bạn bị hội chứng ruột kích thích, chất xơ có thể là mang lại các kết quả khác nhau. Mặc dù chất xơ có thể giúp giảm táo bón, nhưng cũng có thể gây đầy hơi và làm cho tình trạng co thắt xấu đi. Cách tốt nhất là tăng từ từ lượng chất xơ trong chế độ ăn uống của bạn trong vài tuần. Ví dụ cho các loại thực phẩm có chứa chất xơ là ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau củ và các loại đậu. Nếu các dấu hiệu và triệu chứng của bạn vẫn không thay đổi hoặc có diễn tiến xấu, hãy thông báo cho bác sĩ hoặc trao đổi với chuyên gia dinh dưỡng.Một số người sẽ cảm thấy tốt hơn khi hạn chế tiêu thụ chất xơ từ chế độ ăn uống và thay thế bằng thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ vì nó ít gây đầy hơi và chướng bụng. Nếu sử dụng thực phẩm chức năng để bổ sung chất xơ, bạn phải sử dụng từ từ và uống nhiều nước mỗi ngày để giảm đầy hơi, chướng bụng và táo bón. Nếu bạn thấy sử dụng chất xơ giúp ích cho HCRKT thì nên sử dụng thường xuyên để có kết quả tốt nhất.Tránh thực phẩm gây triệu chứng: nếu một số thực phẩm làm cho các dấu hiệu và triệu chứng của bạn xấu đi thì bạn không nên sử dụng chúng. Các loại thực phẩm đó có thể là rượu bia, sô cô la, thức uống chứa caffein như cà phê và soda, các loại thuốc chứa caffein, các sản phẩm từ sữa và các chất tạo ngọt không chứa đường như sorbitol hoặc mannitol.Nếu bạn bị đầy hơi, các thực phẩm có thể làm cho triệu chứng xấu đi là các loại đậu, bắp cải, bông cải trắng và bông cải xanh. Các thực phẩm giàu chất béo cũng có thể gây vấn đề cho một số người. Thói quen nhai kẹo cao su và uống bằng ống hút có thể làm cho bạn nuốt không khí và gây đầy hơi.Ăn uống đều đặn: đừng bỏ bữa, và cố gắng ăn cùng khoảng thời gian mỗi ngày để giúp điều chỉnh chức năng ruột. Nếu bạn bị tiêu chảy, các bữa ăn nhỏ trong nhiều lần sẽ giúp bạn cảm thấy tốt hơn. Nhưng nếu bạn bị táo tón, việc tiêu thụ một lượng lớn các thực phẩm giàu chất xơ có thể giúp thức ăn di chuyển trong đường ruột.Thận trọng với các sản phẩm từ sữa: nếu bạn không dung nạp lactose, hãy thử thay thế sữa bằng sữa chua hoặc sử dụng một sản phẩm tạo enzyme để giúp phân hủy lactose. Việc tiêu thụ một lượng nhỏ các sản phẩm từ sữa hoặc kết hợp chúng với các loại thực phẩm khác cũng có thể giúp ích cho bạn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bạn có thể cần phải loại bỏ hoàn toàn các sản phẩm từ sữa. Nếu trường hợp đó xảy ra, bạn cần ăn đủ chất đạm, canxi và các vitamin nhóm B từ các nguồn khác.Uống nhiều chất lỏng: cố gắng uống nhiều chất lỏng mỗi ngày. Nước là loại chất lỏng tốt nhất. Rượu bia và các loại thức uống chứa caffeine sẽ làm kích thích đường ruột và có thể làm cho tình trạng tiêu chảy xấu đi, còn các thức uống có ga thì có thể làm cho bạn đầy hơi.Tập thể dục thường xuyên: tập thể dục có thể giúp giảm trầm cảm và căng thẳng, kích thích đường ruột co thắt bình thường và có thể giúp bạn cảm thấy tốt hơn. Nếu bạn là người ít vận động, hãy bắt đầu tập từ từ rồi tăng dần thời gian tập thể dục. Nếu bạn có các vấn đề khác về sức khỏe, hãy kiểm tra với bác sĩ trước khi bắt đầu chương trình tập luyện.Xem thêm: 4 cách khôi phục gmail bị xóa vĩnh viễn, 4 cách khôi phục email đã xóa nhanh nhất
Sử dụng thận trọng thuốc chống tiêu chảy và thuốc nhuận tràng: nếu bạn muốn dùng thử các loại thuốc chống tiêu chảy không kê toa, như Imodium hoặc Kaopectate (tương đương với thuốc Actapulgite), hãy sử dụng liều thấp nhất mà có thể mang lại hiệu quả. Imodium có thể có tác dụng nếu sử dụng từ 20 đến 30 phút trước khi ăn, đặc biệt nếu bạn biết món ăn chuẩn bị ăn có khả năng gây tiêu chảy. Về lâu dài, các loại thuốc này có thể gây ra vấn đề nếu bạn sử dụng không đúng cách. Các loại thuốc nhuận tràng cũng tương tự. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào về các loại thuốc này, hãy kiểm tra với bác sĩ hoặc dược sĩ.